Umsögn Landlæknisembættisins um yfirlýsingu frá stjórn Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, dags. 23. janúar 2010, vegna greinargerðar embættisins um mat á stöðu öryggismála varðandi mönnun á Landspítala í janúar 2010.
Að ósk heilbrigðisráðherra var framkvæmt mat á stöðu öryggismála varðandi mönnun á Landspítala (LSH) í desember 2009. Við framkvæmd matsins var óskað eftir margvíslegum upplýsingum frá stjórnendum LSH, rætt var við fulltrúa Sjúkraliðafélags Íslands og Ungliðadeildar félagsins og fengin greinargerð frá þeim. Farið var í heimsókn á LSH, þrjár deildir skoðaðar og rætt við stjórnendur og sjúkraliða. Einnig var fundað með stjórnendum á mannauðssviði LSH og á hag- og upplýsingadeild LSH.
Eftirtalin gögn voru fengin frá LSH:
- Yfirlit yfir meðalstöðugildi hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða á legudeildum LSH ásamt meðalstöðugildum lækna fyrir árin 2007, 2008 og 2009.
- Yfirlit yfir þróun lykiltalna úr sjúklingaflokkunarkerfi hjúkrunar, þ.e. fjölda sjúklinga, bráðleika og æskilegan og raunverulegan hjúkrunartíma á hvern sjúkling fyrir árin 2007, 2008 og 2009.
- Yfirlit yfir hlutfall sjúkraliða og hjúkrunarfræðinga í skráðri raunmönnun í sjúklingaflokkunarkerfinu.
- Yfirlit yfir fjölda atvika, bæði hvað varðar sjúklinga og starfsmenn fyrir árin 2008 og 2009.
Fram kemur í yfirlýsingu Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga að ekki hafi verið notast við áreiðanleg eða réttmæt gögn þar sem notast hafi verið við tölur úr sjúklingaflokkunarkerfi sem hefði ekki verið uppfært í langan tíma. Sjúklingaflokkunarkerfið hefur verið notað á LSH allt frá árinu 1987 í þeim tilgangi að fylgjast með hjúkrunarþörfum sjúklinga og reikna út æskilega mönnun í samræmi við þær. Sem gæðaviðmið eru raunverulega veittar hjúkrunarklukkustundir bornar saman við æskilegar hjúkrunarklukkustundir. Landlæknisembættið telur þessi gögn mjög mikilvæg fyrir eftirlit með hjúkrunarþjónustu á LSH. Samkvæmt upplýsingum frá LSH hefur verið fylgst reglulega með áreiðanleika gagnanna jafnframt því sem réttmæti þeirra hefur verið staðfest hérlendis meðal notenda.
Landlæknisembættið hefur enga ástæðu til að efast um áreiðanleika eða réttmæti gagna úr sjúklingaflokkunarkerfi LSH og stendur við þær upplýsingar sem fram koma í greinargerð til ráðherra um mat á stöðu öryggismála varðandi mönnun á LSH.
Mikilvægt er að hafa í huga að sjúklingaflokkunarkerfið mælir þarfir sjúklinga fyrir hjúkrun en ekki vinnuframlag einstakra starfsstétta. Eins og fram kemur í greinargerð Landlæknisembættisins er alkunna að breytingar valda álagi, ekki síst ef starfsfólk telur sig skorta upplýsingar, mikil óvissa ríkir, starfsfólkið er mótfallið breytingunum eða ef breytingarnar snerta starfsöryggi þess. Margt af þessu á við um Landspítalann um þessar mundir, en kemur ekki fram í gögnum úr sjúklingaflokkun af augljósum ástæðum.
Tekið skal fram að störf á sjúkrahúsum eru í eðli sínu álagsstörf. Kannanir um starfsálag, sem gerðar voru meðal starfsmanna á LSH árin 2006 og 2009, gefa til kynna að álag í starfi meðal hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða sé mikið og streita þó nokkur en þó eru niðurstöðurnar óbreyttar milli áranna. Þetta gæti skýrst af ákveðnum stöðugleika í mönnun sem náðst hefur, m.a. vegna breyttra þjóðfélagsaðstæðna undanfarið. Æskilegt væri að endurtaka slíka könnun.
Fram hefur komið að núverandi sjúklingaflokkunarkerfi hefur verið tekið úr notkun og er áætlað að taka upp annað sjúklingaflokkunarkerfi á næstunni. Landlæknisembættið tekur undir að mikilvægt sé að hafa tiltækt sjúklingaflokkunarkerfi í hjúkrun til að fylgjast með hjúkrunarþörfum og mönnun, enda er slíkt tæki mikilvægt fyrir eftirlit embættisins.
Anna Björg Aradóttir
yfirhjúkrunarfræðingur
www.landlaeknir.is 27.01.2010
