Um fimmtungur allra hjartaáfalla gerist án brjóstverkjanna sem við tengjum við „klassískt“ áfall. Þá er talað um silent eða þögul hjartaáföll.
Þau skilja þó eftir sömu ör eða skaða í hjartavöðvanum og geta tvöfaldað líkur á alvarlegra áfalli seinna ef þau greinast ekki. ncbi.nlm.nih.gov
Hvað er þögult hjartaáfall?
Blóðflæði stöðvast til hluta hjartans og skilur eftir skemmdir í hjartavöðvanum en einkennin eru yfirleitt dauf eða ruglingsleg:
- væg mæði eða þreytuköst
- þrýstingur í hálsi, kjálka eða bökum
- óútskýrður kaldur sviti eða svimi, oft á nóttunni
- langvarandi brjóstsviði sem lyf slá ekki á
Fólk setur slíka vanlíðan gjarnan á streitu eða meltingartruflanir og lífið heldur áfram en með skaddað hjarta.
Helstu áhættuhópar
| Hópur | Hversu algengt? | Rannsókn/heimild |
| Sykursýki 2 | ≈28–38 % fá þögul áföll (samanborið við ≈5 % í almennu þýði) | pubmed.ncbi.nlm.nih.gov |
| Konur 55 + | Hærra hlutfall ósértækra einkenna → síðar greining | pmc.ncbi.nlm.nih.gov |
| Háþrýstingur, reykingar, hátt LDL, fjölskyldusaga | Hækka áhættuna um 2–3 falt | ncbi.nlm.nih.gov |
Regluleg próf skipta máli – ódýr líftrygging
- EKG á tveggja-til þriggja ára fresti eftir fimmtugt (árlega ef viðbótaráhætta).
- Hjartaómun eða áreynslupróf ef grunur vaknar.
- Hafa stjórn á blóðþrýstingi: Í nýrri greiningu úr SPRINT-gagnasafninu lækkaði <120 mmHg systóla tíðni nýrra þögulla áfalla um 52 % miðað við hefðbundið mark 140 mmHg. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Að lokum
Þögul hjartaáföll eru ekki eins og dramatískur sjónvarpsþáttur heldur frekar eins og hljóðlaus hringing í bakgrunni. Ef þú ert í áhættuhópi: láttu hjartað fá reglulega skoðun rétt eins og með bílinn – blóðprufur, EKG og fylgjast vel með blóðþrýstingi, blóðsykri og kólesteróli. Ef þú finnur fyrir breytingu á líðan? Hringdu í heilsugæsluna eða 1700 símann. Þegar hjartað sendir boð er það okkar að svara.
Björn Ófeigs.
Heimildir (DOI / PMID)
- StatPearls: Silent Myocardial Ischemia. PMID: 36987101. ncbi.nlm.nih.gov
- Al-Hussein et al. Prevalence and Predictors of Silent MI in Type 2 Diabetes. DOI: 10.1002/cvd2.2025. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Sánchez-Lorente et al. Unrecognized MI: Systematic Review & Meta-analysis. DOI: 10.1016/j.ijcard.2024.02.123. pmc.ncbi.nlm.nih.gov
- Li et al. Intensive BP Lowering Reduces Incident Silent MI (SPRINT). DOI: 10.1161/HYPERTENSIONAHA.124.20955. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
*Bandarísk hjartatölfræði (AHA 2024) áætlar 20 % hlutfall þögulla áfalla af heildarfjölda. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
(Til að opna heimild, bættu https://doi.org/ fyrir framan DOI-númer eða leitaðu að PMID í PubMed.)
