Hjartaáfall hjá konum – einkenni og munur milli kynja

Samkvæmt rannsókn á vegum *National Institutes of Health* (NIH) eru yngri konur (yngri en 55 ára) sérstaklega viðkvæmar fyrir því að fá hjartaáfall með óhefðbundnum einkennum.

Hjartaáfall er eitt algengasta áfallið sem tengist hjarta- og æðakerfinu og getur, ef ekkert er að gert, leitt til alvarlegra afleiðinga og jafnvel dauða.

Hjartaáfall verður þegar kransæðastífla lokar fyrir blóðflæði til hluta hjartavöðvans. Í daglegu tali eru hugtökin hjartaáfall og kransæðastífla oft notuð til skiptis og í þessum pistli gerum við slíkt hið sama.

-Auglýsing-

Það er sérstaklega mikilvægt að þekkja muninn á einkennum hjá konum og körlum. Rannsóknir sýna að konur fá oftar ódæmigerð einkenni, fá seinni greiningu og fá stundum verri meðferð en karlar.

- Auglýsing-

Einkenni hjartaáfalls hjá konum

Einkenni kvenna eru oft lúmskari og ekki eins augljós og hjá körlum. Þetta veldur því að greiningu seinkar og oft með alvarlegum afleiðingum.

Brjóstverkur – algengasti þátturinn hjá báðum kynjum, en hjá konum lýsir hann sér frekar sem þrýstingur, þyngsli eða sviði fremur en skyndilegur, stingandi verkur.
Öndunarerfiðleikar – margar konur lýsa mæði eða andþyngslum, jafnvel í hvíld.
Ógleði og svimi – algengt er að konur upplifi ógleði, uppköst, svima og slappleika, sem getur ranglega verið tengdur við meltingarvandamál.
Bak- og kjálkaverkir – konur finna oftar fyrir verkjum sem leiða út í bak, háls, kjálka eða handleggi.

Munur á einkennum kynjanna

Karlar: Fá oftar skýran brjóstverk, kaldan svita og bráða verki.
Konur: Upplifa dreifðari einkenni – mæði, ógleði, bak eða kjálkaverk, sem ekki er alltaf tengt hjartanu.

Samkvæmt rannsókn í Circulation eru karlar mun líklegri til að finna fyrir klassískum brjóstverkjum, en konur sýna frekar ódæmigerð merki. Í BMJ kom fram að konur bíða lengur með að leita hjálpar, oft vegna þess að þær gera sér ekki grein fyrir því að um hjartaáfall er að ræða.

Yngri konur í sérstakri áhættu

Rannsóknir á vegum NIH sýna að konur undir 55 ára eru sérstaklega viðkvæmar fyrir hjartaáfalli með óhefðbundnum einkennum. Hormónabreytingar, sérstaklega eftir tíðahvörf, geta aukið áhættuna og breytt því hvernig einkennin birtast.

- Auglýsing -

Afleiðingar seinkaðrar greiningar

Vegna óhefðbundinna einkenna fá konur oftar seinni greiningu. Í nýlegri rannsókn sem birtist í JACC (2022) kom fram að konur fái almennt verri meðferð en karlar, sérstaklega þegar kemur að fyrirbyggjandi meðferðum og æðavíkkunaraðgerðum.

Í The Lancet var jafnframt sýnt fram á að kynjamunur tengist ekki aðeins líffræði heldur einnig samfélagslegum þáttum, t.d. viðhorfum lækna og sjúklinga sjálfra. Þetta hefur orðið til þess að samtök eins og AHA, Dönsku og Bresku hjartasamtökin hafa sett af stað vitundarvakningarátök til að bæta stöðu kvenna.

Að lokum

Hjartaáfall er jafn alvarlegt fyrir konur og karla, en einkenni kvenna eru oftar ódæmigerð. Þessi munur veldur því að konur fá oftar seinni greiningu og þá jafnvel lakari meðferð. Með aukinni vitund, fræðslu og skýrari greiningarferlum er hægt að snúa þessari þróun við.

Það sem skiptir mestu máli er að konur taki eigin einkenni alvarlega og leiti tafarlaust læknisaðstoðar, jafnvel þótt einkennin líti ekki út fyrir að vera klassískt hjartaáfall.

Björn Ófeigs.