Hjartað slær um það bil 100.000 sinnum á sólarhring – dag eftir dag, ár eftir ár – án þess að við veitum því sérstaka athygli. En þegar það fer að slá úr takti, hægar, hraðar eða óreglulega, þá finnum við það.
Hjartsláttartruflanir geta verið óþægilegar, truflandi eða jafnvel lífshættulegar, og mikilvægt er að þekkja einkenni þeirra og taka þau alvarlega. Í þessum pistli rýnum við í algengustu tegundir hjartsláttaróreglu, hvað veldur þeim, hvernig hægt er að greina þær og meðhöndla – og síðast en ekki síst: hvað við sjálf getum gert til að hlúa að hjartslættinum og þar með lífsgæðunum okkar.
Helstu tegundir hjartsláttartruflana
Tachycardia – hraður hjartsláttur
Tachycardia er þegar hjartað slær hraðar en 100 slög á mínútu í hvíld. Þetta getur komið fram við áreynslu, streitu eða vegna undirliggjandi hjartasjúkdóma.
Bradycardia – hægur hjartsláttur
Bradycardia er þegar hjartsláttur er hægari en 60 slög á mínútu. Þetta er algengt hjá íþróttamönnum og getur verið eðlilegt, en ef það veldur einkennum eins og svima eða yfirlið, þarf að skoða það nánar .
Atrial fibrillation (gáttatif)
Gáttatif er algengasta tegund hjartsláttartruflana og einkennist af óreglulegum og oft hröðum hjartslætti. Þetta getur aukið hættu á blóðtappa, heilablóðfalli og hjartabilun. Dánartíðni sjúklinga með gáttatif hefur verið hækkandi
Ventricular fibrillation (sleglatif)
Sleglatif er alvarlegasta form hjartsláttartruflana. Rafvirkni í sleglum verður óregluleg og hjartað hættir að dæla blóði, sem getur leitt til skyndidauða .
Einkenni hjartsláttartruflana
- Tilfinning um að hjartað slái óreglulega eða sleppi úr slagi
- Svimi eða yfirlið
- Brjóstverkur
- Andnauð
- Þreyta
- Kvíði eða óþægindi
Orsakir hjartsláttartruflana
- Rafleiðnivandamál í hjartanu
- Háþrýstingur, hjartasjúkdómar, skjaldkirtilsvandamál og sykursýki
- Lyf, koffín, áfengi og önnur örvandi efni
- Streita og andlegt álag
- Svefntruflanir og öndunarerfiðleikar
Meðferðarmöguleikar
- Lyf: Beta-blokkar, kalsíumblokkar og blóðþynningarlyf eru notuð til að stjórna hjartslætti og minnka hættu á blóðtappa.
- Rafvending (Cardioversion): Rafboð notuð til að endurheimta eðlilegan hjartslátt.
- Gangráður: Ígrætt tæki sem hjálpar við að stjórna hjartslætti.
- Skurðaðgerðir: Í sumum tilvikum getur verið nauðsynlegt að framkvæma aðgerð til að laga hjartsláttartruflanir .
Forvarnir og lífsstílsbreytingar
- Regluleg hreyfing: Röskleg ganga hefur verið tengd við lægri áhættu á hjartsláttartruflunum. Hjólreiðar gætu líka verið góður kostur.
- Hollt mataræði: Lítið salt, lítil mettuð fita og ríkuleg neysla ávaxta og grænmetis.
- Takmörkun á áfengi og koffíni: Of mikil neysla getur aukið hættu á hjartsláttartruflunum.
- Streituþjálfun: Hugleiðsla, djúpöndun og jóga geta hjálpað við að minnka streitu.
- Góður svefn: 7-9 klukkustundir á nóttu til að viðhalda heilbrigðum hjartslætti .
Að lokum
Þótt margir upplifi hjartsláttartruflanir einhvern tímann á lífsleiðinni, eru þær ekki alltaf hættulegar. En þær geta verið merki um undirliggjandi vandamál sem þarf að taka alvarlega – sérstaklega ef þær koma endurtekið eða fylgja þeim einkenni eins og svimi, andnauð eða brjóstverkur.
Það besta sem við getum gert er að hlusta á hjartað – bókstaflega. Leita læknis ef einkenni koma fram, forðast of mikið álag, halda blóðþrýstingi og blóðsykri í skefjum, hreyfa okkur reglulega og huga að hvíld og jafnvægi. Hjartað okkar vinnur ótrúlega vinnu á hverjum degi – kannski er kominn tími til að við endurgjöldum hjartanu sem á það sannarlega skilið.
Björn Ófeigs.
Heimildir:
- Mayo Clinic. Heart arrhythmia – Symptoms and causes.
- Cleveland Clinic. Bradyarrhythmia: Symptoms, Causes and Treatment.
- BMJ Heart. Brisk walking linked to lower risk of heart rhythm problems.
- Mayo Clinic. Heart arrhythmia – Diagnosis and treatment.
- NYU Langone Health. Lifestyle Changes for Ventricular Arrhythmias.
