Brjóstverkir eru eitt helsta merki þess að eitthvað geti verið að í líkamanum – og sérstaklega þegar kemur að hjartanu.
Þó að brjóstverkir geti átt sér margar og saklausar skýringar, er mikilvægt að taka þá alvarlega. Þeir geta verið fyrsta viðvörunarljósið um kransæðasjúkdóm eða yfirvofandi hjartaáfall.
Brjóstverkir eru viðvörun sem má ekki hunsa
Rannsóknir sýna að margir fá viðvörunarmerki áður en þeir fá hjartaáfall – oft í formi brjóstverkja sem sumir hunsa eða hrista af sér. Ef gripið er inn í fyrr, er mögulegt að koma í veg fyrir alvarleg hjartaáföll. Því er mikilvægt að láta athuga alla brjóstverki tafarlaus.
Margar orsakir – en allar þurfa skoðunar við
Brjóstverkir geta stafað af stoðkerfisvanda, millirifjagigt, álagi, spennu eða bólgum í gollurhúsi (himnan sem umlykur hjartað). Þó geta verkirnir líka verið merki um kransæðasjúkdóm, þar sem blóðflæði um hjartað er orðið takmarkað, eða jafnvel yfirvofandi hjartaáfall. Brjóstverkir myndast þegar hjartavöðvinn fær ekki nægilegt súrefni, oft vegna þrengsla eða stíflu í kransæðum.
Einkenni brjóstverkja sem tengjast hjartanu
Brjóstverkir sem stafa frá hjartanu lýsa sér oft með eftirfarandi hætti:
- Þrýsti-, bruna- eða spennutilfinning fyrir brjósti
- Verkir sem leiða út í vinstri handlegg (stundum báða), upp í háls, tennur eða aftur í bak
- Verkir sem aukast við áreynslu og minnka í hvíld
- Mögulega mæði, svimi, ógleði eða kuldahrollur í tengslum við verkina
Hjartaáfall getur líka komið fram með ódæmigerðum einkennum, sérstaklega hjá konum og eldri einstaklingum. Þær geta fundið fyrir ógleði, verk í kjálka, baki, öxlum, óþægindi í maga og hálsi eða jafnvel bara fyrir mikilli mæði og þreytu.
Munurinn á áreynsluverkjum og hjartaáfalli
Brjóstverkir sem koma fram við áreynslu (og hverfa í hvíld) benda oft til að blóðflæðið sé ekki nægilegt tímabundið – sem kallast oft angina. Þetta er merki um undirliggjandi kransæðasjúkdóm sem krefst athugunar og meðferðar. Hjartaáfall á sér hins vegar stað þegar blóðflæði til hluta hjartavöðvans stöðvast alveg. Þá skiptir tíminn öllu máli – skjót viðbrögð geta komið í veg fyrir skemmdir á hjartavöðvanum og jafnvel bjargað lífi.
Hvað á að gera við brjóstverki?
Ef þú finnur fyrir brjóstverkjum sem eru nýtilkomnir, versna hratt eða hverfa ekki í hvíld, skaltu ekki bíða eftir að sjá hvort þeir líði hjá. Þú átt að:
- Hafa tafarlaust samband við bráðamóttöku
- Hringja í Neyðarlínuna í síma 112
- Láta heilbrigðisstarfsfólk meta hvort um er að ræða hjartatengt vandamál eða ekki
Þegar kemur að hjartanu er betra að gera of mikið en of lítið.
Að lokum: Taktu hjartað alvarlega
Brjóstverkir eru eins og blikkljós á mælaborði líkamans. Þeir geta verið viðvörun um eitthvað lítilvægt – eða um lífshættulegt ástand. Ekki vanmeta mikilvægi þess að leita aðstoðar. Ef hjartað kallar á hjálp, leggjum við hlustir. Það getur bjargað lífi – þínu eða einhvers sem þér þykir vænt um.
Björn Ófeigs.
Heimildir
- Mayo Clinic: Angina – Symptoms and causes
- Cleveland Clinic: Angina: Symptoms, Causes & Treatment
- American Heart Association: Angina (Chest Pain)
- National Heart, Lung, and Blood Institute: Angina – Causes
- Verywell Health: Symptoms and Warning Signs of Heart Attack in Women
- CardioSmart: Women Wait Longer to Seek Treatment for Heart Attack, Study Finds
- NCBI: Costochondritis – StatPearls
