Í mörg ár hefur verið á kreiki netpóstur þar sem því er haldið fram að ef þú færð hjartaáfall þegar þú ert ein/n, þá getir þú „bjargað þér“ með því að hósta kröftuglega aftur og aftur. Þessi mýta er bull.
Þetta hljómar kannski hjálplegt – en því miður er þetta ekki byggt á neinum læknisfræðilegum staðreyndum. Þvert á móti getur þetta verið varasamt og villandi.
Svo, hvað á maður þá að gera ef maður fær hjartaáfall og enginn annar er nærri?
Hjartaáföll – alvarleg en oft misskilin
Hjartaáföll eru ekki bara eitthvað sem gerist „skyndilega“ – þau geta byrjað með óljósum, jafnvel vægum einkennum sem margir rugla saman við aðra kvilla. Og vegna þessa bíður fólk að meðaltali í allt að þrjá klukkutíma áður en það leitar sér hjálpar – sem getur verið dýrkeypt.
Skjót viðbrögð skipta öllu máli. Ef þig grunar að þú sért að fá hjartaáfall þá þarf að bregðast strax við. En áður en við förum í hvað þú átt að gera – lærum að þekkja einkennin.
Algeng viðvörunarmerki hjartaáfalls:
-
Þrýstingur eða verkur í brjósti
- Auglýsing- -
Óvenjuleg þreyta
-
Mæði (andnauð)
-
Sviti – sérstaklega kaldur sviti
-
Kviðverkir eða ógleði
-
Svimi eða yfirliðstilfinning
-
Óreglulegur hjartsláttur
-
Brjóstsviði
-
Verkir í hálsi, baki, kjálka eða jafnvel handleggjum
- Auglýsing -
Það er líka mikilvægt að hafa í huga að einkenni geta verið ólík hjá körlum og konum. Þannig að ef eitthvað virðist skrýtið eða „ekki eins og venjulega“, er betra að hringja og fá aðstoð – heldur en að bíða og sjá.
Hvað áttu að gera ef þú ert ein/n og færð hjartaáfall?
Fyrst og fremst: gleymdu því sem þú kannt að hafa lesið um að hósta til að halda hjartanu gangandi. Þessi ráð hafa farið um netið í fjöldapóstum í mörg ár – en samkvæmt bæði American Heart Association og Mayo Clinic eru þau ekki studd af neinum vísindum. Það er engin trygging fyrir að hósti hjálpi og í raun gæti það tafið fyrir því að þú fáir rétta aðstoð.
Hér eru réttu skrefin – ef þú ert ein/n og grunar hjartaáfall:
-
Hringdu í 112 strax
Ekki bíða. Ekki hugsa „þetta gengur örugglega yfir“. Þegar þú hringir færðu strax samband við sérþjálfað fólk sem getur leiðbeint þér skref fyrir skref – og sent sjúkraflutningamenn tafarlaust. -
Taktu aspirín/magnýl – ef þú átt það og ert ekki með ofnæmi
Aspirín/magnýl getur hjálpað til við að hindra blóðflögur í að loða saman og minnkar þannig líkur á alvarlegri blóðtappa. Tyggðu 162–325 mg til að frásog verði hraðara. -
Taktu nitroglycerín – ef læknir hefur ávísað því
Ef þú átt nitroglycerín (oft kallað „sprengitöflur“), taktu þær samkvæmt leiðbeiningum – EN bara ef læknir hefur áður ávísað þeim til þín. -
Opnaðu útidyrnar
Ef þú ert innandyra, reyndu að opna útidyrnar svo sjúkraflutningafólk komist að þér, jafnvel þótt þú missir meðvitund. -
Vertu kyrr og reyndu að halda ró þinni
Hjartað þarf ekki meiri álag á þessum tímapunkti. Reyndu að slaka á, leggjast niður eða setjast og hvíla þig á meðan þú bíður.
Af hverju skiptir aspirín/magnýl máli?
Samkvæmt Mayo Clinic getur aspirín/magnýl dregið úr líkum á frekari blóðtappa með því að koma í veg fyrir að blóðflögur límist saman – sem hjálpar til við að lágmarka skaða á hjartavöðvanum á meðan þú bíður eftir læknishjálp.
Hér eru lykilatriðin sem þú ættir að muna:
✅ Þekktu einkenni hjartaáfalls – þau geta verið óljós og mismunandi eftir kynjum
✅ Leitaðu tafarlaust aðstoðar – hringdu í 112 um leið og þú finnur fyrir einkennum
✅ Taktu aspirín/magnýl – ef þú átt og getur tekið það, tyggðu það fyrir hraðari áhrif
✅ Vertu róleg/ur og kyrr – reyndu að hvíla þig og minnka álag á hjartað
✅ Opnaðu hurðina ef þú ert innandyra – svo hjálpin komist að ef þú missir meðvitund
Og síðast en ekki síst: Gleymdu mýtunum. Netráð eins og að hósta kröftuglega gefur falskt öryggi – og tefur fyrir því sem skiptir öllu: Réttum viðbrögðum og skjótri læknishjálp.
Björn Ófeigs.
Munið eftir að læka við okkur á Facebook
