Það er alltaf slæm hugmynd að fara óundirbúin í matvörubúð til að kaupa “eitthvað” í matinn. Niðurstaðan verður því miður of oft til þess að ofan í körfuna læðast matartegundir sem mættu svo gjarnan vera áfram í búðinni. Hér eru 10 góð ráð til að hjálpa okkur að finna réttu leiðina til hollari matarinnkaupa.
Þegar við Íslendingar fluttumst í stórum stíl á mölina úr sveitinni þá urðu matvörubúðirnar okkar akrar. Þessi samþjöppun okkar í borgir og bæi hefur leitt til þess að matur á helst að vera fljótlegur og þægilegur að grípa. Allir eru á fullu í vinnu og oft gefst ekki tími í mikla matseld. Þessi óheillaþróun í matarvali okkar hefur skilað sér í:
- Mikið af unnum mat með ýmsum óæskilegum aukaefnum. Aukið framboð skyndibita.
- Orkumikill matur en oft næringarsnauður. Fullt af hitaeiningum en lítið af nauðsynlegum vítamínum og steinefnum.
- Afleiðing þessara breytinga á matarvali okkar ásamt hreyfingarleysi á stóran þátt í heilsubresti sem hrjáir mörg okkar.
Við getum snúið við þessari þróun með því að gera meðvitaðri matarinnkaup. Hér eru nokkrar góðar reglur til að hafa í huga til að stuðla að hollum matarinnkaupum:
- Kaupið ferskar afurðir og forðist mikið unnan mat. Veljið t.d frekar lífrænar vörur ef þær eru á boðstólnum. Vinnið matinn frá grunni í stað þess að versla tilbúnu réttina. Með þessu vitið þið hvað þið eruð að láta ofan í ykkur og eruð auk þess að næra líkama ykkur mun betur. Ef þið hafið möguleika á að versla við bónda beint frá býli, endilega nýtið það.
- Lærið að lesa innihaldslýsingar og næringargildi matvara. Innihaldslýsing og næringargildi matvara eru leiðirvísir um hollustu matvara. Ef þið eruð í vafa um hollustu matvörunnar, skilið þá vörunni aftur í hilluna. Einföld regla varðandi innihaldslýsingu, er að magn innihaldsefna er í minnkandi röð efna. Næringargildi segir hinsvegar til um fjölda hitaeinginga (kkal); magn kolvetna, próteina, fitu,vítamína og steinefna.
- Forðist flestar matvörum í kössum, boxum, með teiknimyndafígúru á og í skærum litum. Framleiðendur matvara vita að litir höfða mikið til skynjanna okkar og við veljum frekar vörur þar sem skærir litir s.s gulur, rauður eða blár eru ríkjandi. Þvímiður eru óhollar matvörur oft hafðar í litríkum umbúðum.
- Gerið lista yfir matarinnkaupin. Með því að hafa lista yfir það sem maður ætlar að kaupa þá freistast maður síður til þess að versla eitthvað sem óhollt eða ónauðsynlegt.
- Ekki versla svöng, stressuð eða döpur. Það er staðreynd að við borðum óhollara ef okkur líður illa. Við verðlaunum okkur oft með óhollum mat s.s sætindum og ís þegar okkur líður illa.
- Verslið sem mest í jöðrum verslana. Í jöðrum verslananna eru fersku matvörurnar s.s brauð, ávextir, grænmeti, mjólkurvörur, egg og fiskur.
- Setjum hollustuna í sama sæti og verðið. Spáum jafnmikið í hollustu matvara sem við kaupum og við spáum í verðinu. Við erum að fjárfesta í heilsu okkar og okkar nánustu með því að velja hollari matvörur, því oft erum við að „spara 10 kr. en tapa 100 kr. þegar til lengri tíma er litið“, með því að velja ódýrari vörur.
- Hlaupið framhjá nammideildinni eða takið krók í kringum hana. Nammidagar á Íslandi eru orðnir að óstjórnlegu skrímsli. Hver Íslendingur borðar að meðaltali 55 kg af sykri af ári og stór hluti þess er í formi sætinda og gosdrykkja.
- Leggið bílnum langt frá búðinni og berið pokana út í bíl í stað þess að nota kerru. Við erum ekki að hreyfa okkur nóg og það er um að gera að nota búðarferðina sem líkamsrækt.
- Berum ábyrgð. Það fylgir því mikil ábyrgð að versla í matinn fyrir fjölskyldu sína og þá sem maður elskar. Við ákveðum hvað fer í skápa heimilisins og á borðið. Verum fyrirmyndir barna okkar og verslum hollari mat. Fæðum þá sem við elskum á næringarríkum matvörurm í stað mikið unnina og næringarsnauðra matvara. Kennum börnum okkar að borða hollan mat.Af vef Náttúrulækningafélags Íslands nlfi.is.
