Hár blóðþrýstingur, eða háþrýstingur, er oft kallaður „the silent killer“ þar sem hann getur verið einkennalaus í mörg ár en samt valdið alvarlegum skaða á hjarta- og æðakerfinu.
Hann er einn helsti áhættuþáttur hjarta- og æðasjúkdóma og getur leitt til hjartaáfalla, heilablóðfalla og nýrnaskemmda. Margir þættir geta stuðlað að háþrýstingi, þar á meðal erfðir, mataræði, hreyfingarleysi og streita. En hvað með áfengisneyslu? Hefur hún raunveruleg áhrif á blóðþrýsting? Rannsóknir benda til að svarið sé já – og áhrifin eru mikil.
Hvað veldur háum blóðþrýstingi?
Blóðþrýstingur ræðst af magni blóðs sem hjartað dælir og mótstöðunni í slagæðum. Þegar blóðþrýstingur hækkar verður hjartað að vinna meira til að dæla blóði um líkamann, sem getur valdið skaða á æðaveggjum með tímanum. Helstu orsakir háþrýstings eru:
- Erfðir – Fjölskyldusaga háþrýstings eykur líkurnar á að þróa sjúkdóminn.
- Mataræði – Saltneysla og skortur á kalíum og öðrum steinefnum geta hækkað blóðþrýsting.
- Hreyfingarleysi – Regluleg hreyfing styrkir hjartað og dregur úr álagi á æðakerfið.
- Streita – Langvarandi streita getur haft áhrif á hormónakerfið og hækkað blóðþrýsting.
- Áfengisneysla – Áfengi getur haft margvísleg áhrif á hjarta- og æðakerfið, þar á meðal að hækkað blóðþrýsting.
Hvernig hefur áfengi áhrif á blóðþrýsting?
Fjölmargar rannsóknir hafa sýnt að áfengisneysla getur leitt til hækkaðs blóðþrýstings, sérstaklega ef neyslan er regluleg og í miklu magni. Áhrifin geta verið bæði skammtíma- og langtíma:
- Skammtímaáhrif: Jafnvel ein drykkjarlota getur valdið tímabundinni hækkun á blóðþrýstingi, þar sem áfengi örvar sympatíska taugakerfið, sem leiðir til æðaþrenginga og hraðari hjartsláttar.
- Langtímaáhrif: Regluleg og mikil áfengisneysla getur valdið viðvarandi hækkun á blóðþrýstingi með því að hafa áhrif á salt- og vökvajafnvægi líkamans, auk þess að trufla starfsemi nýrna og hormónakerfisins.
Rannsóknir um áhrif áfengis á blóðþrýsting
Rannsóknir hafa ítrekað sýnt að tengsl eru á milli áfengisneyslu og hækkaðs blóðþrýstings. Ein umfangsmikil rannsókn sem birt var í The Lancet (2019) greindi frá því að jafnvel hófleg áfengisneysla gæti leitt til hækkunar á blóðþrýstingi og aukinnar hættu á hjarta og æðasjúkdómum. Rannsóknir hafa einnig sýnt að einstaklingar sem neyta meira en tveggja áfengra drykkja á dag eru í verulegri hættu á að þróa með sér háþrýsting.
Önnur rannsókn frá American Heart Association leiddi í ljós að einstaklingar sem hættu áfengisneyslu eða drógu verulega úr henni sáu marktæka lækkun á blóðþrýstingi á nokkrum vikum. Þetta bendir til þess að jafnvel þeir sem þegar eru með háan blóðþrýsting geti haft gagn af því að minnka eða hætta áfengisneyslu.
Einkenni háþrýstings og hvenær skal leita læknis
Hár blóðþrýstingur getur verið einkennalaus í mörg ár, en þegar hann fer að hafa áhrif á líkamann geta eftirfarandi einkenni komið fram:
- Höfuðverkur
- Svimi eða sjóntruflanir
- Andþyngsli
- Þreyta eða óútskýrð vanlíðan
- Brjóstverkir eða hjartsláttarónot
Ef þessi einkenni koma fram ætti að leita til læknis. Reglulegar mælingingar á blóðþrýstingi eru nauðsynlegar fyrir alla og sérstaklega þá sem eru í áhættuhópi.
Hvað er til ráða?
Ef þú ert með háan blóðþrýsting eða vilt draga úr hættunni, er mikilvægt að huga að lífsstílsbreytingum. Nokkur skref sem geta hjálpað eru:
- Minnka áfengisneyslu – Sérstaklega ef þú drekkur meira en hóflega.
- Halda heilbrigðu mataræði – Borða meira af ávöxtum, grænmeti og trefjum og draga úr saltneyslu.
- Auka hreyfingu – Regluleg hreyfing getur lækkað blóðþrýsting verulega.
- Draga úr streitu – Hugleiðsla, öndunaræfingar og slökun geta haft jákvæð áhrif.
- Fylgjast reglulega með blóðþrýstingi – Þetta gerir þér kleift að bregðast snemma við ef breytingar verða.
Niðurstaða
Hár blóðþrýstingur er alvarlegt heilsufarsvandamál sem hefur áhrif á milljónir manna um allan heim. Áfengisneysla getur verulega stuðlað að hækkun blóðþrýstings og aukið hættu á hjarta- og æðasjúkdómum. Rannsóknir sýna skýrt að jafnvel hófleg áfengisneysla getur haft neikvæð áhrif, en það er aldrei of seint að grípa til aðgerða. Með því að minnka áfengisneyslu, bæta lífsstíl og fylgjast með blóðþrýstingi er hægt að draga úr áhættu og bæta hjartaheilsu til langs tíma.
Björn Ófeigs.
Heimildir
- Wood, A. M., et al. (2019). “Risk thresholds for alcohol consumption: Combined analysis of individual-participant data for 599,912 current drinkers in 83 prospective studies.” The Lancet, 391(10129), 1513-1523.
- American Heart Association (2020). “Alcohol and Heart Health.” Retrieved from https://www.heart.org
- World Health Organization (2021). “Hypertension and alcohol consumption.” Retrieved from https://www.who.int
