Þann 28. ágúst 2006 birtist eftirfarandi viðtal við Steven Westaby og Bjarna Torfason sem er mjög áhugavert í Morgunblaðinu.
RÚMLEGA 500 gestir frá 18 löndum sóttu Ísland heim vegna norræna hjarta- og lungnaskurðlæknaþingsins sem fór fram í Reykjavík. Meðal þeirra voru heimsfrægir erlendir fyrirlesarar á sviði hjarta- og lungnaskurðlækninga.
Ýmis álitaefni sem snerta þessar ört vaxandi greinar innan læknisfræðinnar voru rædd í fyrirlestraröðum og málstofum, auk þess sem nýjasta tækni var kynnt á ráðstefnunni. Breski hjartaskurðlæknirinn Steven Westaby er einn þeirra lækna sem sóttu ráðstefnun, en hann er einn af brautryðjendum nýrrar tækni á sviði hjartabilunar.
Batahorfur verri en krabbameinssjúklinga
Steven Westaby á að baki langan starfsferil við hjartaskurðlækningar í Oxford. Westaby segir að hann hafi fljótt fengið áhuga á alvarlegri hjartabilun og segir hann ástæður þess einfaldar: “Hjartabilun er eitt stærsta heilbrigðisvandamál hins vestræna heimshluta, sé tillit tekið til dauðsfalla af völdum sjúkdómsins. Batahorfur þeirra sem kljást við alvarlega hjartabilun eru verri en batahorfur krabbameins- og eyðnisjúklinga og margir kljást við vandann, ekki bara háfullorðið fólk, heldur börn og einstaklingar á besta aldri sem fá óvænta veirusýkingu,” segir Westaby. Hann segir að hingað til hafi eina svarið við mjög alvarlegri hjartabilun verið hjartaígræðsla. Sú aðferð takmarkast hins vegar mjög við líffæragjafavandann, einungis 4.000 hjörtu eru til reiðu fyrir hjartaígræðslu á hverju ári og um helmingur ígræðslna ár hvert er framkvæmdur í Bandaríkjunum. “Ég vann við hjartaígræðslu til skamms tíma og vonbrigðin jukust með hverjum sjúklingi sem ég þurfti að horfa á eftir,” segir Westaby. “Þá fór ég að leita að öðrum úrræðum fyrir þá sem kljást við sjúkdóminn.”
Dæla á stærð við þumal gegnir hlutverki vinstra hjartahvolfs
Westaby hóf að kanna möguleika á því að koma rafknúnum búnaði fyrir í hjartanu og á vegi hans varð Robert Jarvik, bandarískur verkfræðingur, sem mikið hafði unnið með gervihjörtu og fundið upp fyrsta nothæfa gervihjartað. Uppfinningin stóð ekki undir væntingum verkfræðingsins og þegar þeir hittust var Jarvik að leita nýrra leiða til að þróa tæki sem hjálpað gæti hjartveikum. “Afraksturinn var rafknúin dæla á stærð við þumalinn á mér. Dælan stuðlar að stöðugu blóðflæði með jöfnum þrýstingi og henni er komið fyrir í vinstra hjartahvolfi, þar sem truflun á starfsemi hjartans á sér stað í vinstra hvolfinu í 95% tilvika,” segir Steven. Þegar tilraunir með tækið hófust kom í ljós sú merkilega staðreynd að þegar hið lasburða hjarta fær hvíld, lagast það. “Það sem gerist er að vöðvafrumur hjartans breytast við hjartabilun. Frumurnar stækka og efnaskiptin raskast,” segir Steven. “Þegar hjartað fær hvíld virðist ástandið þó batna til muna.”
Fyrsti sjúklingurinn sem tækið var grætt í fór undir hnífinn fyrir um sex árum og þó að ýmislegt hafi bjátað á í fyrstu, lifir maðurinn tiltölulega eðlilegu lífi, miðað við þá sem hlotið hafa ígræðslu og stöðugt þurfa að vera undir eftirliti læknis og vera á stífri lyfjameðferð gegn höfnun líffærisins. “Eftir því sem þróun tækisins heldur áfram og við verðum færari í að koma í veg sýkingar og tæknilega örðugleika færumst við nær því að hafa í höndum örsmátt tæki sem getur komið í veg fyrir að fólk þurfi á hjartaígræðslu að halda” Westaby segir að með þessari tækni verði hægt að grípa til fyrirbyggjandi aðgerða og græða tækið í þá sem eru með lasburða hjarta áður en sjúkdómurinn hefur dregið þá að dauðans dyrum. Tækið hefur notið vaxandi athygli fagfólks og fyrir þremur vikum fjallaði New England Journal of Medicine um árangurinn af notkun þess.
Steinar í götu hugsjónamanns
Eins og oft vill verða með góðar hugmyndir hefur þróunarvinna Westaby oft strandað á fjármunum. Hver hjartadæla kostar 50.000 pund og segir Westaby að erfitt hafi verið að koma heilbrigðisyfirvöldum í Bretlandi í skilning um hagkvæmni þess að fjárfesta í tækinu. Hann viðurkennir fúslega að tækið sé mjög dýrt, en þegar upp er staðið kosti það jafnmikið og hjartaígræðsla, með öllum þeim eftirmálum sem ígræðslu fylgja. “Munurinn er hins vegar sá að aðeins brotabrot af hjartabilunarsjúklingum á kost á ígræðslu auk þess sem hjartadælan gerir sjúklingnum auðveldara að hverfa aftur til hefðbundins lífernis.”
Westaby lét ekki deigan síga þótt skilningur breskra stjórnvalda á vinnu hans væri takmarkaður. Hann ýtti úr vör styrktarsjóði fyrir þá sjúklinga sem þörfnuðust tækisins og safnaði samtals 1,5 milljónum punda. Westaby þurfti að sníða sér stakk eftir vexti í starfsmannamálum skurðstofu sinnar, til þess að gera ísetninguna sjúklingum sem ódýrasta. Hann nýtur aðeins aðstoðar hjúkrunarfræðings og eins annars starfsmanns þegar hann framkvæmir meginþorra skurðaðgerðanna. “Sjáðu til, ég er jafnframt með gráðu í lífefnafræði og er doktor í lífverkfræði,” segir Westaby og bætir við að menntun sín færi sér ákveðið forskot og það sé ótrúlega gagnlegt að geta bæði verið verkfræðingurinn sem tekur þátt í þróun tækisins og læknirinn sem kemur því fyrir.
Brýnt að fylgjast með nýjungum hér á landi
Ein dæla af þeirri tegund sem fjallað hefur verið um er komin til landsins og eiga íslenskir læknar einungis eftir að fara í eina starfsferð áður en mögulegt verður að nota tækið til þess að bregðast við hjartabilun hér á landi. Bjarni Torfason, yfirlæknir hjartaskurðdeildar LSH, segir að tækið sé komið til Íslands fyrir tilstuðlan þjóðarátaksins “Í hjartastað” sem efnt var til í kjölfar fráfalls Þorbjarnar Árnasonar sem lést vegna hjartabilunar í nóvember árið 2004. Hann tekur undir orð Westaby og segir að kostnaður við dæluna sé lítill miðað við það hvað hver gervihjartaígræðsla geti sparað í umönnunarkostnaði og annarri þjónustu sem sjúklingar með hjartabilun á endastigi þurfa annars á að halda. “Þessi nýjung kemur til með að borga sig fyrir samfélagið þegar upp er staðið auk þess sem hún dregur verulega úr þjáningum hjartabilunarsjúklinga og lengir líf þeirra,” segir Bjarni.
Bjarni telur mjög brýnt í fagi sem sífellt tekur breytingum vegna tækninýjunga að fylgjast með því sem er að gerast hverju sinni, því sé ráðstefna eins og nú fari fram á Hótel Nordica gríðarlega mikilvæg fyrir íslenska lækna, ekki síður en erlenda starfsbræður þeirra.
Frétt af Mbl.is
