Heiðrum minningarnar: Jól, sorg og kærleikur

Jólahátíðin er tími gleði, hlýju og samvista, en hún getur einnig verið áskorun fyrir þá sem glíma við sorg og söknuð.

Fyrir marga er þetta árstími sem vekur upp minningar um ástvini sem ekki eru lengur á meðal okkar. Sorgin getur fundið sér nýjar leiðir inn í hjartað þegar hátíðin nálgast, sérstaklega ef við erum að upplifa persónulegar áskoranir eins og heilsufarsvanda. Hér skoðum við hvernig tengsl jólanna, sorgarinnar og hjartaheilsunnar fléttast saman, með áherslu á hvernig við getum hlúð að okkur og kíkjum á rannsóknir.

Heilagleiki jólanna og söknuður

Jólahátíðin er fyrir marga tími helgi og íhugunar. Þetta eru dagar þar sem við lítum inn á við, leitum að merkingu og hugsum um þau gildi sem jólaboðskapurinn stendur fyrir: kærleika, von og frið. Þegar við höfum misst ástvini, finnum við oft fyrir sterkari tengslum við minningarnar um þá á þessum tíma. Hátíðin getur þannig orðið bæði uppspretta sorgar og lækningar.

Rannsóknir sýna að sorg getur haft bein áhrif á hjartaheilsu. „Broken Heart Syndrome“ eða Takotsubo hjartavöðvakvilli hefur verið skilgreindur sem ástand þar sem sterkar tilfinningar, svo sem sorg, geta leitt til skyndilegra truflana í starfsemi hjartans (Sato o.fl., 1990). Þó að ástandið sé oftast tímabundið, minnir það okkur á hversu nátengd hjarta og hugur eru.

Samband sorgar og hjartaheilsu

Samkvæmt rannsókn sem birtist í The New England Journal of Medicine geta sorgartilfinningar haft áhrif á blóðþrýsting, hjartslátt og jafnvel bólguviðbrögð í líkamanum (Kuper o.fl., 2002). Þetta er sérstaklega mikilvægt að hafa í huga á jólum þar sem umgjörð hátíðarinnar kallar oft á sterkar tilfinningar. Fyrir fólk með undirliggjandi hjartavanda, eins og hjartabilun eða eftir kransæðasjúkdóm, getur þetta aukið hættuna á að sjúkdómseinkenni versni.

Jólaboðskapurinn getur hins vegar líka veitt huggun. Að njóta þess að taka þátt í einföldum helgum athöfnum eins og að kveikja á kertum eða syngja jólalög getur hjálpað til við að draga úr streitu og örva losun jákvæðra hormóna eins og oxytósíns. Slík jákvæð áhrif hafa bein tengsl við hjartaheilsu, samkvæmt rannsóknum (Panksepp & Biven, 2012).

Hvernig hlúum við að hjartanu á þessum tíma?

Það er mikilvægt að hlúa að líkama og sál á jólum, sérstaklega þegar og ef sorgin gerir vart við sig. Hér eru nokkur praktísk ráð:

1. Gefðu þér tíma fyrir sorgina
   Leyfðu þér að upplifa tilfinningar þínar án þess að reyna að ýta þeim til hliðar. Sorgin getur verið eðlilegur hluti hátíðarinnar.
2. Treystu á tengsl við aðra
   Deildu minningum og tilfinningum með fjölskyldu og vinum. Rannsóknir sýna að félagslegur stuðningur er verndandi þáttur fyrir hjartaheilsu (Holt-Lunstad o.fl., 2010).
3. Hlúðu að líkamanum
   Veldu bólguminnkandi mataræði, eins og grænmeti, ávexti og hnetur. Forðastu óhóflegt neyslu á sykri, söltum eða reyktum mat. Slík matvæli geta aukið bólgumyndun í líkamanum og stuðlað að vökvasöfnun sem er slæm fyrir hjartabilaða.
4. Finndu frið í heilagleikanum
   Taktu þátt í jólaathöfnum sem veita þér ró. Hvort sem það er bæn og hugleiðsla, kirkjuferð eða að skrifa kort til ástvina. Allt getur þetta hjálpað til við að stuðla að og endurnýja jákvæð tengsl.

Jól með kærleik í hjartanu

Sorg og söknuður geta verið óvæntir gestir í jólagleðinni, en þeir geta líka opnað leiðir til dýpri merkingar. Með því að leyfa tilfinningum að vera til staðar og hlúa að líkama og sál, getum við skapað hátíð sem snertir hjartað á jákvæðan hátt. Jafnvel þótt skuggar fortíðarinnar séu hluti af henni.

Þegar við minnumst ástvina okkar á þessum tíma, heiðrum við ekki bara þá heldur líka heilagleika jólanna og þann kærleika sem tengir okkur öll saman og ekki vera spör á faðmlögin. Eins og jólastjarnan leiðbeinir okkur á ferðalagi lífsins getum við fundið styrk í því að fylgja hjartanu – hvort sem það er í gleði, sorg eða söknuði.

Verum góð við hvort annað.

Björn Ófeigs.

Heimildir:

Takotsubo hjartavöðvakvilli („Broken Heart Syndrome“)

• Heimild: Sato, H., Tateishi, H., Uchida, T., o.fl. (1990). Takotsubo-like left ventricular dysfunction due to multivessel coronary spasm.
• Innihald: Rannsókn sýnir hvernig sterkar tilfinningar, svo sem sorg eða streita, geta valdið skyndilegri truflun á starfsemi vinstri slegils hjartans. Ástandið hefur oft tímabundin áhrif og gengur til baka með réttum aðgerðum.

Áhrif sorgar á líkamlega heilsu

• Heimild: Kuper, H., Marmot, M., & Hemingway, H. (2002). Systematic review of prospective cohort studies of psychosocial factors in the etiology and prognosis of coronary heart disease. The New England Journal of Medicine.
• Innihald: Þessi rannsókn skoðar hvernig sorg, streita og aðrir sálfélagslegir þættir tengjast hjartasjúkdómum, þar með talið auknum bólguviðbrögðum og blóðþrýstingi.

Jákvæð áhrif félagslegs stuðnings á heilsu

• Heimild: Holt-Lunstad, J., Smith, T. B., & Layton, J. B. (2010). Social relationships and mortality risk: A meta-analytic review. PLoS Medicine.
• Innihald: Greining á tengslum félagslegra tengsla og heilsu, þar sem fram kemur að sterkur félagslegur stuðningur dregur úr dánartíðni og stuðlar að betri hjartaheilsu.

Oxytósín og áhrif þess á hjartaheilsu

• Heimild: Panksepp, J., & Biven, L. (2012). The Archaeology of Mind: Neuroevolutionary Origins of Human Emotions.
• Innihald: Þessi bók útskýrir hvernig jákvæð félagsleg samskipti og tengsl örva losun oxytósíns, sem hefur róandi áhrif á hjartað og dregur úr streitu.