Heilaþoka og síþreyta eru algeng einkenni sem margir hjartasjúklinga upplifa, þar á meðal þeir sem glíma við hjartabilun og kransæðasjúkdóma. Þessi einkenni geta reynst áskorun í daglegu lífi, þar sem þau draga úr lífsgæðum og hafa áhrif á almennar athafnir.
Rannsóknir benda til þess að heilaþoka og síþreyta tengist margvíslegum þáttum sem fylgja hjarta og æðasjúkdómum. Samkvæmt gögnum frá Journal of the American Heart Association (2021) hefur minnkað blóðflæði bein áhrif á hugræna getu. Einnig styðja gögn frá Frontiers in Neurology (2022) þá hugmynd að krónískar og langvinnar bólgur geti skert taugastarfsemi og orsakað heilaþoku.
Hver eru einkenni heilaþoku og síþreytu?
Heilaþoka er oft skilgreind sem skerðing á einbeitingu, minni og andlegri skerpu. Fólk sem þjáist af heilaþoku finnur fyrir erfiðleikum við að halda athygli og geta átt erfiðara með að leysa vandamál og muna hluti. Samhliða þessu getur síþreyta gert daglegt líf erfiðara þar sem hjarta og æðasjúkdómar hafa bein áhrif á orkuþörf líkamans.
Orsakir heilaþoku og síþreytu
1. Minnkað blóðflæði til heilans
Ein af helstu ástæðunum fyrir heilaþoku hjá hjarta og æðasjúklingum er minnkað blóðflæði til heilans. Rannsóknir hafa sýnt að hjarta og æðasjúkdómar sem draga úr afkastagetu hjartans eins og hjartabilun geta haft áhrif á blóðflæðið til heila og jafnvel leitt til skertrar heilastarfsemi. Samkvæmt rannsókn sem birtist í Journal of the American Heart Association (2021) tengdist minnkað blóðflæði til heila minnkaðri hugrænni getu hjá fólki með hjartabilun.
2. Lyfjanotkun
Mörg lyf sem notuð eru við hjarta og æðasjúkdómum svo sem betablokkarar og þvagræsilyf, geta haft aukaverkanir sem fela í sér skerðingu á einbeitingu og aukna þreytu. Rannsókn sem birtist í European Heart Journal (2019) staðfesti að ákveðin hjartalyf geta valdið skertri einbeitingu og þreytu hjá sjúklingum sem eykur álagið á daglegt líf þeirra.
3. Svefntruflanir
Svefnvandamál eru algeng hjá þeim sem ganga með hjarta og æðasjúkdóm en slíkir sjúkdómar geta skert svefngæði verulega. Til dæmis getur kæfisvefn, sem oft tengist hjartabilun, leitt til minnkaðrar orku og skertrar andlegrar getu. Í rannsókn sem birt var í Sleep Medicine Reviews (2020) kom fram að hjarta og æðasjúklingar með kæfisvefn upplifðu töluvert minni andlega getu og aukna þreytu samanborið við þá sem ekki glíma við svefntruflanir.
4. Langvinnar bólgur
Bólguferlar sem fylgja hjarta og æðasjúkdómum geta einnig haft áhrif á heilastarfsemi. Langvinn krónísk bólga hefur áhrif á mótun taugaboða og getur valdið skertri einbeitingu og minni. Samkvæmt rannsókn sem birt var í Frontiers in Neurology (2022) eru krónísk bólguferli meðal hjarta og æðasjúklinga tengd skertri taugastarfsemi og heilaþoku.
Leiðir til að draga úr einkennum
1. Fylgja ákveðinni meðferðaráætlun
Árangursríkasta leiðin til að bæta ástandið er að fylgja meðferðaráætlun sem læknar hafa sett saman. Þetta felur í sér að taka lyf rétt, fylgjast vel með heilsufari og sækja sér fróðleik og ráðgjöf. Samkvæmt American Heart Association getur góð meðferðarheldni dregið úr einkennum eins og heilaþoku.
2. Góður svefn
Góður svefn er grunnþáttur í því að bæta bæði andlega og líkamlega heilsu. Rannsóknir hafa sýnt að bætt svefngæði geti haft bein áhrif á þátt eins og heilaþoku og síþreytu. Samkvæmt rannsókn sem birt var í Journal of Clinical Sleep Medicine (2021) getur bætt svefnhegðun dregið úr heilaþoku hjá hjarta og æðasjúklingum.
3. Hreyfing og hollt mataræði
Jafnvægi í mataræði og regluleg hreyfing eru mikilvæg til að halda orku og efla andlega heilsu. Regluleg hreyfing getur aukið blóðflæði til heila, minnkað bólgur og bætt svefn. Í rannsókn frá British Journal of Sports Medicine (2020) kom fram að regluleg hreyfing hafi jákvæð áhrif á blóðflæði til heilans og geti dregið úr langvinnum krónískum bólgum.
4. Stuðningur og fræðsla
Að tala við ástvini og fá fræðslu getur skipt sköpum fyrir hjarta og æðasjúklinga sem glíma við þessi einkenni. Stuðningshópar og samtöl við þá sem hafa svipaða reynslu geta haft áhrif á árangur meðferðar og meðferðarheldni. Rannsóknir sýna að þeir sem taka þátt í stuðningshópum upplifa minni andlega þreytu og betri félagslega virkni (Journal of Cardiopulmonary Rehabilitation and Prevention, 2018).
Að lokum
Heilaþoka og síþreyta geta verið erfiðir fylgifiskar hjarta og æðasjúkdóma, en það eru til aðferðir sem geta bætt lífsgæði þeirra sem glíma við þessi einkenni. Með því að fylgja góðri meðferðaráætlun, bæta svefngæði, stunda hreyfingu og leita sér stuðnings má draga úr áhrifum þessa vanda. Mikilvægt er að huga að öllum þáttum heilsunnar til að bæta bæði andlega og líkamlega vellíðan.
Björn Ófeigs.
