Þessa dagana eru bólusetningar við innflúensu að hefjast á heilsugæslustöðvum um landið fyrir einstaklinga 60 ára og eldri og fyrir fólk í áhættuhópum. Boðið er upp á að fá bólusetningu við Covid-19 í leiðinni.
Bólusetningar hafa lengi verið lykilatriði í almennri heilsuvernd og draga verulega úr veikindum og dauðsföllum af völdum smitsjúkdóma. Fólk með hjartasjúkdóma og aðra langvinna sjúkdóma er hópur sem er sérstaklega viðkvæmur fyrir alvarlegum fylgikvillum inflúensu og COVID-19. Því er mikilvægt að skoða hvaða áhrif bólusetningar hafa á heilsufar þessa hóps og hvaða rannsóknir liggja að baki þeim ráðleggingum sem læknar gefa um bólusetningar.
Áhætta hjá fólki með hjartasjúkdóma
Fólk með hjartasjúkdóma er í meiri hættu á að fá alvarlega fylgikvilla af völdum inflúensu og COVID-19. Rannsóknir hafa sýnt að þeir sem hafa undirliggjandi sjúkdóma, sérstaklega hjartasjúkdóma eru í aukinni áhættu á lungnabólgu, hjartaáföllum, og jafnvel dauða þegar þeir smitast af þessum sjúkdómum. Inflúensa getur svo dæmi sé tekið aukið við bólguþætti í líkamanum, sem veldur aukinni hættu á að hjarta- og æðakerfið fari úr jafnvægi. COVID-19 hefur einnig verið tengt aukinni áhættu á hjartabilun og öðrum hjartavandamálum hjá þeim sem eru með undirliggjandi hjartasjúkdóma. Auk þess má geta þess að einstaklingur sem er bólusettur fær almennt vægari einkenni og er fljótari að jafna sig ef hann smitast.
Rannsóknir á gagnsemi bólusetninga
Margar rannsóknir styðja við mikilvægi bólusetninga fyrir fólk með undirliggjandi sjúkdóma. Í rannsókn sem birt var í tímaritinu Journal of the American Heart Association kom fram að fólk með hjartasjúkdóma sem fékk inflúensubólusetningu var í minni hættu á að leggjast inn á sjúkrahús vegna sinna sjúkdóma. Að auki dró bólusetning úr hættu á dauðsföllum sem tengdust hjartavandamálum. Í sömu rannsókn var sýnt fram á að inflúensubólusetning minnkaði verulega líkur á alvarlegum hjartakvillum og fylgikvillum almennt.
Hvað COVID-19 varðar hafa rannsóknir einnig sýnt að bólusetningar veita mikilvæga vernd gegn alvarlegum veikindum og dauðsföllum, sérstaklega hjá viðkvæmum hópum eins og hjartasjúklingum. Samkvæmt gögnum frá Centers for Disease Control and Prevention (CDC) eru fullbólusettir einstaklingar með verulega minni líkur á alvarlegum sjúkdómseinkennum eða dauða vegna COVID-19. Þessi niðurstaða hefur verið staðfest í fjölmörgum rannsóknum á mismunandi bóluefnum, þar á meðal þeim sem þróuð voru sérstaklega fyrir viðkvæma hópa.
Aukaverkanir og áhættumat
Þrátt fyrir að bólusetningar séu almennt öruggar og gagnlegar fyrir flesta eru aukaverkanir mögulegar þó þær séu oftast minniháttar. Í flestum tilfellum eru þetta vægar aukaverkanir eins og verkur á stungustað, hiti eða þreyta. Hins vegar er mikilvægt að hafa í huga að ávinningurinn af því að forðast alvarlegar sýkingar og erfiðari fylgikvilla vegur mun þyngra en áhættan af minni háttar aukaverkunum. Þetta á sérstaklega við um fólk með undirliggjandi sjúkdóma.
Ábendingar um bólusetningu fyrir fólk með hjartasjúkdóma
Læknar mæla almennt eindregið með því að fólk með hjartasjúkdóma láti bólusetja sig árlega gegn inflúensu og fylgist reglulega með nýjustu ráðleggingum um COVID-19 bólusetningar. Í ár er boðið upp á að fá bólusetningu við Covid-19 á sama tíma og bólusetningu við inflúensu. Það er mikilvægt að hafa í huga að bólusetningar geta ekki aðeins minnkað líkur á smiti heldur einnig verndað gegn alvarlegum fylgikvillum sem geta komið upp hjá þeim sem hafa langvinna sjúkdóma. Sérstaklega ætti fólk með hjartasjúkdóma að íhuga að láta bólusetja sig til að minnka hættu á hjartaáföllum og öðrum fylgikvillum sem tengjast veirusýkingum.
Niðurlag
Fyrir fólk með hjartasjúkdóma eða aðra langvinna sjúkdóma er bólusetning gegn inflúensu og COVID-19 afar mikilvæg. Bólusetningar draga verulega úr áhættu á alvarlegum fylgikvillum og geta bjargað mannslífum. Rannsóknir styðja þessa fullyrðingu og hafa sýnt fram á að bólusetningar séu áhrifaríkar til að vernda viðkvæma hópa fyrir alvarlegum veikindum. Með því að láta bólusetja sig geta hjartasjúklingar dregið úr líkum á hjartaáföllum og öðrum lífshættulegum fylgikvillum auk sess að bæta almenna heilsu sína til lengri tíma litið.
Þátttaka í bólusetningum á síðasta ári var undir væntingum. Staðreyndin er sú á hverju ári verða nokkur dauðsföll hér á landi af völdum inflúensu auk þess sem ennþá er fólk að veikjast alvarlega af Covid-19. Ef fólk er í vafa um hvort það eigi að fá sér bólusetningu er rétt að leita ráða hjá heilbrigðisstarfsfólki en ákvörðunin á endanum liggur hjá hverjum og einum.
Björn Ófeigs.
