Að margra mati er sykurinn ein mesta heilsufarógn sem steðjar að mannkyninu. Þó flestir geri sér orðið grein fyrir því að sykur er óhollur neytum við hans samt mörg hver án umhugsunar oft á dag, hann leynist jú víða. Það er því mikilvægt að gera sér grein fyrir því af hverju sykur er óhollur og hér eru nokkur mikilvæg atriði um sykur.
Sykur, eða súkrósi, er umtalsverður hluti hitaeininga í hefbundnu, vestrænu mataræði.
Sykur er byggður upp af tveimur einföldum sykrum, glúkósa og frúktósa. 50% er frúktósi, 50% er glúkósi.
Glúkósi kemur úr sterkju eins og kartöflum, líkaminn framleiðir hann og allar frumur á yfirborði jarðar hafa glúkósa í sér. Glúkósi er sameind sem er nauðsynleg öllu lífi.
Frúktósi er hins vegar ekki nauðsynlegur öllu lífi. Mannverur framleiða ekki frúktósa og í gegnum mannkynssöguna hafa þær ekki neytt hans í miklu magni nema árstíðabundið á uppskerutíma ávaxta.
Líkaminn nýtir glúkósa og frúktósa á mjög mismunandi hátt.
Meginatriðið er að á meðan hver einasta fruma líkamans getur nýtt glúkósa, þá er lifrin eina líffæri mannslíkamans sem getur brotið niður frúktósa í einhverju magni.
Á meðan fólk borðar mat sem er kaloríuríkur og inniheldur mikið magn frúktósa, er lifrin yfirhlaðin og bregst við með því að breyta frúktósa í fitu.
Lustig og fleiri vísindamenn trúa því að ofgnótt frúktósa í fæðunni geti verið ein af meginástæðum fyrir mörgum af alvarlegustu lífsstílssjúkdómum sem við glímum við í dag, þar á meðal: offitu, sykursýki 2, hjartasjúkdómum og jafnvel krabbameini.
Slæmar afleiðingar ofneyslu sykurs
Að borða ofgnótt frúktósa í formi viðbætts sykurs getur:
- Látið lifrina í þér framleiða fitu, sem flyst úr lifrinni sem VLDL kólesteról, sem leiðir til blóðfituvandamála (hækkað kólesteról og þríglýseríðar), fitu í kringum líffærin og að endingu hjartasjúkdóma (1, 2).
- Aukið þvagsýru í blóði sem leiðir til þvagsýrugigtar og aukins blóðþrýstings (3,4).
- Aukið fitumyndun í lifrinni sem getur leitt fitulifrar (5, 6).
- Orsakað insúlínóþol, sem getur leitt til offitu og sykursýki 2 (7, 8).
- Insúlínóþol leiðir til aukins magns insúlíns og insúlín vaxtaþáttarins (IGF-1) í líkamanum, sem getur á endanum aukið líkur á krabbameini (9, 10).
- Frúktósi veldur ekki seddutilfinningu á sama hátt og glúkósi, því veldur hann því að þú borðar fleiri hitaeiningar þar sem þér finnst þú ekki vera saddur þó þú hafir borðað mikið af honum (11).
- Sykur getur hreint og beint verið ávanabindandi (12).
Ef auknar líkur á offitu, krabbameini, hjartasjúkdómum og sykursýki eru ekki nægar ástæður til að forðast sykur, veit ég ekki hvað þarf til!
Þú þarft að vera meðvitaður um að það hefur ekki tekist að sýna fullkomlega fram á þetta allt í stýrðum rannsóknum, en vísbendingarnar eru mjög sterkar og fleiri rannsóknir munu skýra þetta enn betur á komandi árum.
Viðbættur sykur er óhollur, en ávextir ekki
Það er mikilvægt að skilja að ofangreint á ekki við um ávexti.
Ávextir eru ekki bara blautir pokar fullir af frúktósa, þeir eru fersk, “alvöru” fæða með lágu magni hitaeininga og miklu magni trefja.
Það er erfitt að borða yfir sig af ávöxtum og þú þyrftir að borða fáránlega mikið af þeim til að nálgast hættulegt magn af frúktósa.
Almennt eru ávextir minniháttar uppspretta frúktósa í fæðunni miðað við viðbættan sykur.
Slæm áhrif sykurs eiga við vestrænt fæði sem er bæði hitaeiningaríkt og inniheldur mikið magn af viðbættum sykri. Þau eiga ekki við náttúrulegan sykur sem fæst úr grænmeti og ávöxtum. Punktur.
Munið eftir að læka við okkur á Facebook
