Almennt ef við tökum fisk þá eru það fitumiklar fisktegundir eins og lax og silungur sem innihalda mikið af omega-fitusýrum. Það dugar ekki að borða ýsu eða þorsk sem eru tegundir sem innihalda allt of lítið af fitu. Maður verður að borða frekar fitumikinn fisk,“ segir dr.
Alfons Ramel, fræðimaður við matvæla- og næringarfræðideild Háskóla Íslands, spurður að því hvaða fisktegundir séu bestar til að uppfylla þörf líkamans á omega-3 fitusýrum. Omega-fitusýrur eru lífsnauðsynlegar og hafa meðal annars jákvæð áhrif á starfsemi sjónhimnu og skipta máli fyrir nýrnahettur og taugakerfi mannslíkamans. Þar sem mannslíkaminn framleiðir ekki omega-fitusýrur er hann háður þeim úr fæðunni. Þar spilar fiskneysla stórt hlutverk en það er ekki sama hvaða fiskur er.
„Bæði villilax og eldislax innihalda mikið af omega-3 fitusýrum,“ sagði Alfons.
Sunnudagsblaðið leitaði til Ólafs Reykdal, sérfræðings hjá Matís, og spurði hann út í meðal annars muninn á eldislaxi og villtum laxi út frá magni á omega-fitusýrum.
Meira í eldislaxi en þorski
„Það má segja að fitusýrur í eldislaxi ráðist af fitusýrum í fóðrinu. En fóðrið er nú yfirleitt þannig að fitusýrurnar verða kannski ekki mjög frábrugðnar því sem er í villtum laxi en það getur verið einhver munur,“ sagði Ólafur og bætti við: „Við höfum gert mælingar á eldisfiskinum. Fjölómettaðar fitusýrur alls eru 26% og undir þeim eru omega-3 fitusýrurnar og við höfum mælt þær sem 17% af öllum fitusýrunum sem er mjög hátt. Þetta kemur mjög svipað út fyrir eldisbleikju.“ Ólafur segir að í þorski sé innan við 1% fita og hann sé því mjög hitaeiningasnauður en omega-3 fitusýrurnar séu um 50% af öllum fitusýrum. „En þá kemur á móti að það er svo lítil fita í þorskflökunum að við fáum í raun og veru miklu meira af omega-3 fitusýrum í eldislaxi og eldisbleikju ef við reiknum þetta í grömmum og það er í raun og veru það sem skiptir máli,“ sagði Ólafur.
Það skiptir máli að gæta að hlutföllum í neyslu omega-3 og omega-6 fitusýra. Alfons segir þó að það sé mjög óalgengt að það gæti skorts á neyslu fitusýra hérlendis. Hann segir að miðað við 100% orkuneyslu og -þörf eigi um 25% af orku að koma úr fitu sem hlutfall af heildarorkuneyslu. „En almennt þurfa fjölómettaðar fitusýrur [omega-3 og omega-6] að vera að minnsta kosti 10% og þar af að minnsta kosti 3% omega-3.“
Talið hafa forvarnagildi
Omega-6 fitusýrur er helst að finna í korni og jurtaolíum eins og sólblómaolíu sem og í jurtasmjöri og smjörlíki. Mikil umræða hefur verið um neyslu á omega-fitusýrum og ýmsar kenningar eru uppi um að skortur á þeim geti valdið ofvirkni og eins að þær hafi ýmiss konar forvarnagildi gagnvart hjarta- og æðasjúkdómum, sykursýki og einhverjum tegundum krabbameins, svo dæmi séu tekin.
Við Íslendingar neytum um fjórfalt meira af omega-6 fitusýrum en omega-3 en Bandaríkjamenn neyta fimmtán sinnum meira af omega-6. Alfons segir því nauðsynlegt að horfa til þessa atriðis þegar dregnar eru ályktanir út frá niðurstöðum vestan hafs þar sem hlutföllin séu allt önnur en hér.
www.mbl.is 11.11.2012
