Jólahlaðborðin eru ómissandi hluti af undirbúningi jólanna og bæði einstaklingar og vinnustaðir fara á hlaðborð sem færa okkur bæði gleði og góðar minningar.
Hins vegar geta þau verið krefjandi fyrir hjartaheilsuna, þar sem þau bjóða oft upp á fitu- og saltmikinn mat, mikinn sykur og áfengi. Í þessum pistli verður farið yfir hvað þarf að hafa í huga til að njóta jólahlaðborðsins án þess að ganga of nærri hjartanu.
Hátíðarmatur og hjartaheilsan
Jólahlaðborð eru oft rík af mat sem er saltríkur og fitumikill, s.s. hangikjöt og hamborgarahryggi, síld, grafin lax og sósur og dásamlega deserta. Mikil saltneysla getur hækkað blóðþrýsting og valdið vökvasöfnun sem getur verið sérstaklega hættulegt fyrir þá sem glíma við hjartabilun eða háan blóðþrýsting. Rannsóknir sýna að mikil saltneysla eykur álag á hjartað og getur aukið hættuna á hjartaáfalli.
Ráð til að njóta á ábyrgan hátt
- Veldu rétti sem eru grænmetis- og trefjaríkir, s.s. salöt og grænmetisrétti.
- Reyndu að forðast of saltaðan mat, reykt kjöt og notaðu sósur í hófi.
- Ef boðið er upp á grillað eða óreykt kjöt þá getur það verið betri valkostur en reyktur eða djúpsteiktur matur.
Áfengi og hjartað
Áfengi er annar stór þáttur jólahlaðborða. Hófdrykkja getur verið ásættanleg fyrir suma en ofneysla hefur skaðleg áhrif á hjartað. Mikil drykkja á stuttum tíma getur valdið „hátíðar hjartavandamálum“ (holiday heart syndrome), sem einkennist af hjartsláttaróreglu. Rannsóknir hafa sýnt að áfengisneysla yfir hóflegum mörkum eykur áhættu á hjartabilun, háþrýstingi og öðrum hjartavandamálum.
Ráð til hófsemi
- Takmarkaðu áfengisneyslu við 1–2 drykki yfir kvöldið.
- Veldu vatn eða sykurlausa drykki til að skola matinn niður.
- Passaðu að borða mat með áfenginu til að draga úr áhrifum þess.
Sætindi og eftirréttir
Á jólahlaðborði leynast oft sætindi og dásamlegir eftirréttir sem eru rík af sykri og mettaðri fitu. Þessi samsetning getur stuðlað að bólgum í líkamanum og haft neikvæð áhrif á hjartaheilsu. Rannsóknir benda til þess að mikil sykurneysla geti leitt til hærri blóðsykurs, insúlínviðnáms og aukinnar hættu á hjartasjúkdómum.
Hvernig á að njóta í hófi?
- Veldu ávexti eða ber ef það er í boði.
- Skammtaðu þér litlar sneiðar af eftirréttum og taktu eftir hvort þú sért saddur áður en þú færð þér meira.
- Skiptu út þungum eftirréttum fyrir léttari valkosti ef þeir eru í boði.
Njóttu án eftirsjár
Þó að jólahlaðborð geti verið krefjandi fyrir hjartaheilsuna, þá er mikilvægt að muna að jafnvægi og hófsemi er lykillinn að góðri heilsu. Gefðu þér leyfi til að njóta án þess að fara yfir strikið og hlustaðu á líkamann. Taktu pásur á milli skammta og passaðu að hreyfa þig nægilega bæði fyrir og eftir veislur.
Með meðvituðum ákvörðunum getur þú upplifað gleði jólanna án þess að fórna hjartaheilsunni.
Að lokum
Jólahlaðborð eiga að vera gleðileg, ekki streituvaldandi. Með því að vanda valið og njóta í hófi geturðu átt góða máltíð og skemmtilega stund án þess að hafa áhyggjur af heilsufarslegum afleiðingum. Gleðileg jól og njóttu hátíðarinnar með hjartað í forgangi!
Björn Ófeigs.
